Wel of geen kerst vieren?
Kerst is gewoon het feest van de geboorte van Jezus, zegt de een. Kerst is oorspronkelijk een heidens feest, zegt de ander. Maakt niet uit, zegt weer een ander, het is hoe dan ook een mooie gelegenheid om de aandacht op Jezus te vestigen.
Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Ze wikkelde Hem in een doek en legde Hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad. Niet ver daarvandaan brachten herders de nacht door in het veld, ze hielden de wacht bij hun kudde.
De herdertjes lagen bij nachte… mooi niet, tenminste niet in de winter.
Kerstmis schijnt sinds de 4e eeuw op 25 december gevierd te worden door de christenen. De katholieke kerk heeft vaker heidense gebruiken “ingelijfd” en er een christelijk tintje aan gegeven.
De Romeinen vierden op 25 december de geboortedag van Sol, de zonnegod, die later vaker Sol Invictus werd genoemd, de ‘onoverwonnen zon’. Hij was een steeds belangrijkere god geworden en verscheen steeds vaker op de munten, totdat het christendom de staatsgodsdienst van het Romeinse rijk werd.
Keizer Constantijn de Grote maakte drie eeuwen na Christus, voor zijn bekering tot het christendom, de zondag officieel tot rustdag in het Romeinse rijk. Die heette ‘dies Solis’ = dag van Sol, ter ere van deze god.
Dus mensen die tegen het vieren van kerstmis zijn, zouden ook tegen het vieren van de zondag moeten zijn.
Interessant eigenlijk, kerken die zo hangen aan de 10 geboden houden de zaterdag niet als rustdag, maar de zondag.
Onze voorouders, de Germanen, vierden rond 21-22 december het zonnewendefeest – dat heette de joelfeesten (in de Scandinavië heet kerstmis nog altijd “Jul”). Daar komen de woorden joelen en juichen vandaan.
Dus is het Kerstfeest echt een heidens feest zegt de ene groep.
Maar in diepste zin is het natuurlijk geen ‘heidens’ feest of afgoderij; de mensen waren gewoon blij dat de dagen weer langer werden en dansten van plezier en dronken er een pint bier bij om dat te vieren. En daar deden religieuze figuren dan, afhankelijk van hun cultuur, een bepaald religieus sausje overheen.
Rond die tijd beginnen de dagen dus weer te lengen, wint het licht van het duister, en wat dat betreft past dat natuurlijk bij uitstek bij Jezus die het Licht van de wereld is en de duisternis overwonnen heeft.
Het volk dat in duisternis ronddoolt ziet een schitterend licht. Zij die in het donker wonen worden door een helder licht beschenen (Jesaja 9:2)
Wanneer is Jezus dan wel geboren? Berekeningen genoeg…
Sommigen berekenen het op basis van de dienst van Zacharia, de vader van Johannes de Doper en dan kom je ongeveer uit op het Loofhuttenfeest: misschien zijn geboorte wel op de 1ste dag en zijn besnijdenis op de 8ste dag, dat zou heel passend zijn. Jezus’ leven en daden lopen in ieder geval vaak parallel met Joodse feesten.
Tijdens het Loofhuttenfeest woonden de Israëlieten 8 dagen onder hutten van takken als herdenking van de reis door de woestijn voordat ze het beloofde land binnenkwamen en Jezus is ook geboren onder een tijdelijk onderdak om ons daarna te leiden naar het geestelijke beloofde land.
Jezus zou dan wel rond de joodse “Kerst” verwekt zijn – tijdens Chanouka, het Joodse lichtfeest.
Volgens andere berekeningen zou Hij op de grote Verzoendag zijn geboren, ook heel passend natuurlijk.
Maar de evangelisten zeggen hier dus helemaal niets over. Dus is het niet zo belangrijk of misschien wel helemaal niet belangrijk.
Moeten we er ons druk om maken dat 25 december oorspronkelijk een ‘heidens’ feest is?
Mensen die de toekomst en andere dingen laten vertellen door de sterren, dat is nou niet bepaald wat de Bijbel toejuicht: Laten zij die naar de sterren staren, die de hemel kunnen uitleggen, die je per maand laten weten wat je overkomen zal, laten zij nu aantreden, laten zij je redden! Ze worden als kaf, het vuur zal hen verteren, ze zijn niet meer te redden uit de macht van de vlammen, zegt Jesaja. En toch sprak God door de sterren tot de wijzen van het oosten om ze naar Bethlehem te leiden. Je zou bijna denken dat God hier de tactiek van de katholieke kerk gebruikte.
Paulus zegt tegen de Korintiërs: Wanneer een ongelovige u uitnodigt om bij hem te komen eten en u neemt zijn uitnodiging aan, kunt u rustig alles eten wat u aangeboden wordt. Het is niet nodig dat u omwille van uw geweten vraagt waar het vandaan komt. Er werd daar in Korinte namelijk regelmatig vlees gegeten dat aan de afgoden was geofferd. Misschien zou Paulus in onze tijd gezegd hebben: “Je hoeft niet zo druk te maken om uit te zoeken waar kerst vandaan komt, als je het tot eer van Christus viert is het ok”.
Aan de Romeinen zegt hij: Wie bent u dat u een oordeel velt over de dienaar van een ander? … De een beschouwt bepaalde dagen als een feestdag, voor de ander zijn alle dagen gelijk. Laat iedereen zijn eigen overtuiging volgen. Wie een feestdag viert, doet dat om de Heer te eren; wie alles eet, doet dat om de Heer te eren, en hij dankt God voor zijn voedsel. Wie iets niet wil eten, laat het staan om de Heer te eren, en ook hij dankt God.
Voor wie rein zijn, is alles rein, zegt Paulus verder ook tegen Titus. We kunnen heel strikt zijn en bepaalde dingen niet meer doen. Wat zonden betreft is dat een hele goede zaak. Maar als mensen zich er druk over maken dat men met kerst bijvoorbeeld vijfpuntige sterren gebruikt als versiering met de opmerking dat het de satanster is, dan denk ik: de satan heeft nergens recht op, niet op een kleur, een vorm, muziek, een feestdag of wat dan ook! We pakken gewoon alles terug wat hij ingepalmd heeft.
En er wordt bijvoorbeeld ook gezegd dat de versierde kerstboom van de verering van Nimrod afkomt. Op de eerste plaats is geen enkele boom van Nimrod en alle versiering ook niet. En als we een versierde boom een fijne sfeer vinden brengen, waarom dan niet? Anderen zeggen weer dat de Germanen en Romeinen daarmee begonnen waren.
In ieder geval is het in de 15e eeuw het kerstfeest binnengekomen, speciaal in Duitsland. Opmerkelijk trouwens dat de katholieke kerk zich er lang tegen heeft verzet omdat de oorsprong heidens zou zijn
Waakzaamheid is natuurlijk wel geboden en iedereen moet naar zijn geweten handelen; bepaalde gewoonten en voorwerpen kunnen inderdaad invalspoorten zijn voor verkeerde invloeden, misschien vooral bij de zwakkeren. Het is goed erover na te denken, maar zonder elkaar hierbij te manipuleren.
Mensen, ook predikers, die tegen het gedenken van Jezus’ geboorte op 25 december zijn, zullen nooit een ander moment over Jezus’ geboorte spreken. En dat is jammer want het is echt een heel bijzonder verhaal. Zo zie je ook dat protestanten tegen de Mariaverering zijn en dan nooit of heel zelden over Maria zullen spreken. Dus laten we uitkijken met van alles weg te gooien.
Kerst vieren is bij uitstek de gelegenheid om mensen met het evangelie in contact te brengen, om mensen de gemeente in te krijgen. Mensen die ervan overtuigd zijn dat kerst vieren niet goed is, zouden een onderzoek moeten doen om te kijken of mensen die tijdens of door kerst tot bekering zijn gekomen minder goede christenen zijn. Ben benieuwd wat daar uit komt. Misschien komt er wel nooit iemand tot bekering met Kerst.
Nadat ik dit geschreven had, kwam mijn zoontje van zes voor de zoveelste keer verdrietig bij me. “Ik vergeet Jezus steeds”. Ik stelde hem voor om Jezus uit te nodigen in zijn hart (eerst uitgebreid uitleggen dat dat niet letterlijk bedoeld is). We hebben gebeden en hij heeft daarna zoveel moeten lachen van blijdschap. En dat was toevallig op 25 december. Er kunnen dus toch geestelijke dingen gebeuren met Kerst…
De stal van Bethlehem
Een rund herkent zijn meester, een ezel kent zijn voederbak, maar Israël mist elk inzicht, mijn volk leeft in onwetendheid, zei Jesaja direct aan het begin van zijn bediening. Zijn daarom de os en de ezel altijd present bij het kribbetje? Zinspeelde Jezus daar ook op toen Hij zei: Huichelaars! Maakt niet ieder van jullie op sabbat zijn os of ezel los van de voederbak om hem te laten drinken?
Wie had dat kunnen bedenken? De Messias die in een stal geboren wordt? Mest, vliegen en wat aardige beesten. Bezoek van voor die tijd ‘onfris’ gezelschap. Tocht, geen stromend water, financiële onzekerheid.
Dat vormde samen allemaal het decor voor de Prins van het Leven die de aarde betrad. En wij maar klagen als ons een beetje daarvan overkomt; dan gaan wij meteen aan Gods liefde voor onszelf twijfelen. Maar dat decor had ook hele mooie aspecten: liefdevolle ouders die God vreesden, nederige herders en overal engelen, en allemaal vervuld van diep respect voor God.
Jezus was bereid in een stal geboren te worden en dat is een geweldig beeld van zijn bereidheid om in ons hart geboren te worden. Al stinkt het er, loopt er ongedierte rond, tocht het er, de Koning der Koningen, die een hemelse heerlijkheid en reinheid gewend is, is bereid in je hart te komen wonen als Hij ziet dat Hij welkom is. Hij gaat er natuurlijk wel aan de slag. Hij accepteert je zoals je bent, maar Hij laat je niet in die toestand. “Eén rotte appel in de mand maakt al het gave fruit te schand”, maar met Jezus geldt het omgekeerde. Hij is de “gave appel” die rotte appels weer gaaf kan maken.
De drie koningen
De koningen waren geen koningen maar wijzen uit het oosten, en dat het er drie waren staat nergens. Misschien zijn zij echt op 6 januari bij het gezin op bezoek geweest, maar niet een paar dagen na de geboorte in ieder geval. Lucas vertelt dat ze een huis binnen gingen, geen stal. En Herodus liet navraag doen en doodde kinderen onder de 2 jaar, niet onder de 1 maand. Maar dit even terzijde.
Toen zij de ster zagen, verheugden zij zich met zeer grote vreugde. En zij gingen het huis binnen en zagen het kind met Maria, zijn moeder, en zij vielen neer en bewezen hem hulde. En zij ontsloten hun kostbaarheden en boden hem geschenken aan: goud en wierook en mirre.
De geschenken die zij meebrachten spraken van Jezus’ koningschap (goud), priesterschap (wierook) en van het lijden (mirre) dat Hij voor ons zou ondergaan.
De buren hebben vast raar opgekeken bij al dat bezoek uit het buitenland! Stel je voor dat er bij je buren ineens 10 limousines stoppen en er rijk versierde en kleurig geklede buitenlanders met vele geschenken eerbiedig naar binnen lopen. Wat zou Maria daarna aan de buren uitgelegd hebben? “Oh, die kwamen op Jezus’ verjaardagsfeestje”, of had ze moeten zeggen: “Die kwamen de Zoon van God eren die ik als maagd gekregen heb”. Ze heeft het niet altijd gemakkelijk gehad als moeder…
Het hele verhaal van de geboorte van Jezus is een geweldig verhaal. Buiten Kerst hebben we het er zelden over. Dus wat dat betreft is het vieren van Zijn geboorte, wanneer dan ook, een goed idee. En nu is er een strijd bezig: de commercie wil het feest inpalmen en de ‘heidenen’ willen terug naar het oorspronkelijk heidense feest en een groeiende groep christenen wil hen dat teruggeven. En dan is aan ons de keus: dit laten gebeuren of toch alles doen zodat dit feest gebruikt kan blijven worden om Jezus geboorte te herdenken en mensen te wijzen op de Vredevorst en het Licht dat in de wereld gekomen is – Jezus.