Sekten
Van oorsprong is het woord ‘sekte’ niet negatief geladen; het Latijnse woord ‘secta’ betekent ‘richting’ of ‘weg’.
Later kreeg het de betekenis van een afscheidingsbeweging, meestal met een ‘charismatische’ leider aan het hoofd.
In dit stuk ga ik uit van de negatieve betekenis van het woord.
Er zijn groepen die ronduit sektarisch zijn, andere groepen of kerken die het in mindere mate zijn of alleen op enkele punten. Het is aan ons om goed onderscheid te maken en ons niet mee te laten sleuren en om te waarschuwen als een kerk of groep zich in die richting ontwikkelt.
Wat zijn de kenmerken van een christelijke sekte?
De sekte ziet zichzelf als het enige, ware instrument van God
Omdat de sekte zichzelf als de enige ware kerk/beweging beschouwt, isoleert men zich van andere christelijke groepen, veroordeelt ze of kijkt erop neer en werkt er in ieder geval niet mee samen. Vaak worden andere groepen en de buitenwereld in het algemeen als satanisch bestempeld en wordt het contact met de familie en buitenwereld ontmoedigd.
In Jezus’ tijd beschouwden de discipelen zichzelf natuurlijk als zijn ware volgelingen en daarom zei Johannes op een dag tegen Jezus: ‘Meester, we hebben iemand gezien die in uw naam demonen uitdreef en we hebben geprobeerd hem dat te beletten, omdat hij U niet samen met ons volgt.’ Jezus zei tegen hem: ‘Verhinder het niet! Want wie niet tegen jullie is, is voor jullie.’ Dus hier zien we Jezus geen muren opwerpen.
Als we Jezus’ woorden lezen dan zien we dat sektevorming eigenlijk niet mogelijk is. De apostel Johannes schreef: Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. Dus iedereen die in Jezus gelooft behoort tot de Gods volk en dat gaat boven alle organisaties uit. Jezus is het hoofd van de kerk en Hij werkt door de heilige Geest, een ander hoofd is er niet. Zijn volgelingen zijn in alle kerken te vinden die Jezus en de Bijbel centraal stellen. Niemand kan zeggen: Jezus is Here, dan door de Heilige Geest, zegt Paulus. Dus iemand die Jezus centraal stelt, heeft de heilige Geest. In alle kerken zijn ware volgelingen en meelopers te vinden. Geen kerk kan zeggen alle ware volgelingen onder haar vleugels verzameld te hebben. En vele kerken en groepen zeggen de zuivere leer te hebben, maar de ‘zuivere leer’ is een Persoon. Ik ben de Waarheid, zegt Hij en waar twee of drie mensen in Mijn naam samen zijn, ben Ik in hun midden.
Een sekte heeft autoritair leiderschap
Leiders van een sekte werpen zich vaak op als het zuivere kanaal van Gods stem. Zij worden de tussenpersoon tussen God en de mens, de ‘gezalfde’, ‘charismatische’ leider, de ‘profeet’ of zelfs de ‘Messias’ zelf. Zij binden de mensen niet zozeer aan God, maar aan zichzelf.
Maar Jezus zei: Mijn schapen luisteren naar Mijn stem, Ik ken ze en zij volgen Mij, dat wil zeggen dat de ware volgelingen dus niet ‘superschapen’ achterna lopen, maar de Herder. Toen de discipelen Jezus vroegen over de eindtijd, was zijn eerste opmerking: Pas op dat niemand jullie misleidt. Want er zullen velen komen die Mijn naam gebruiken en zeggen: Ik ben de Messias, en ze zullen veel mensen misleiden.
Daarom zei de apostel Johannes ook: Dit wilde ik u schrijven over hen die proberen u te misleiden. Wat uzelf betreft: de zalving die u van Hem ontvangen hebt is blijvend, u hebt geen leraar nodig. Zijn zalving leert u alles naar waarheid, zonder bedrog. Blijf daarom in Hem, zoals zijn zalving u geleerd heeft.
Dus het gaat erom zelf in persoonlijk contact met God te blijven. Natuurlijk gebruikt God wel mensen en mogen we naar hen luisteren, maar dan in het perspectief zoals Petrus dit stelt: Ik bedoel dit: wij willen niet over uw geloof heersen, maar juist bijdragen aan uw vreugde. Dus een goede leider en leraar helpt je je vermogen om Gods stem te horen te ontwikkelen. Dat is de juiste mentaliteit. Volgens Jezus herken je een echte leider aan zijn dienende houding.
En Jezus zei: Jullie moeten je niet rabbi laten noemen, want jullie hebben maar één meester, en jullie zijn elkaars broeders en zusters. En noem niemand op aarde vader, want jullie hebben maar één vader, de Vader in de hemel. Laat je ook niet leraar noemen, want jullie hebben maar één leraar, de Messias. De belangrijkste onder jullie zal jullie dienaar zijn. Wie zichzelf verhoogt zal worden vernederd, en wie zichzelf vernedert zal worden verhoogd.
Het woord ‘paus’ betekent ‘vader’ en het woord ‘dominee’ betekent ‘meester’, dus daar gaan we al…
Een extreem voorbeeld van een autoritair leiderschap is de inmiddels overleden heer Moon van de Moon-sekte in Z-Korea. Hij presenteerde zichzelf als de reïncarnatie van Jezus.
De sekte manipuleert/dwingt tot het investeren van (veel) geld en tijd in de ‘goede zaak’
Manipulatie is een opvallend kenmerk van een sekte, de vrije wil wordt omgezet in ‘gehoorzaamheid’, soms zelfs zodanig dat er weinig of niets van overblijft. Iedereen wordt ingezet en regels beheersen tot in details het persoonlijk leven. En geld is natuurlijk een begeerlijk goedje waarvan voor de ‘goede zaak’ veel nodig is. Vaak is de leider zelf de ‘goede zaak’.
Laat ieder zoveel geven als hij zelf besloten heeft, zonder tegenzin of dwang, want God heeft lief wie blijmoedig geeft, zegt Paulus. Hier zit dus helemaal geen dwang of manipulatie bij. Als God wil dat je geeft, dan voel je verlangen om het te doen en blijdschap erbij. Maar het is natuurlijk ook zo dat iemand die vrijwillig in een sekte stapt graag alles geeft…
Natuurlijk kom je manipulatie overal tegen: thuis, op het werk, in de kerk, want mensen oefenen graag macht over elkaar uit. Maar in de kerk zou dat zeker niet het geval moeten zijn.
Manipulatie wat geld betreft komen we regelmatig tegen. Zo zijn er bijvoorbeeld ‘dienstknechten’ van God die veel om geld bedelen en daarbij met Gods beloften van voorspoed strooien om de gevers te stimuleren. Maar eigenlijk zeggen ze daarmee: Mijn ‘Baas’ betaalt niet goed genoeg, Hij kan het niet aan, alsjeblieft, ik heb jullie centjes nodig om zijn werk te doen. Als iemand de boel financieel niet rond krijgt, is hij waarschijnlijk bezig met iets dat God hem niet opgedragen heeft. Maar soms ook houdt God financiële zegen in om iemand tot bezinning te brengen of te corrigeren of even af te remmen, en in plaats dat iemand dan bij God te rade gaat, begint hij cheques rond te sturen. Zou Paulus dat ook gedaan hebben om een witte dromedaris van het laatste model aan te kunnen schaffen voor zijn zendingsreizen?
Een sekte zal de mensen ook op ander gebied helemaal opeisen zodat ze weinig met de familie en de wereld in contact komen en geen tijd krijgen om na te denken. De groep wordt steeds geslotener en binnen de gesloten muren wordt de verleiding van seksueel misbruik groter. Eigenlijk draait uiteindelijk alles om macht, geld en seks in sekten.
De sekte heeft natuurlijk de waarheid
Vaak zit er in de ‘waarheid’ een kern van waarheid, dat maakt het moeilijk. Ze gebruiken de Bijbel, overbelichten een bepaald deel en vergeten de rest, er komen geschriften en openbaringen bij die uiteindelijk belangrijker worden; dit zie je o.a. bij de mormonen. Hun ‘profeet’ Joseph Smith heeft van het Boek van Mormon gezegd dat ‘de mens dichter bij God komt door zich aan de leringen daarin te houden, dan door welk ander boek ook.’ De Jehova’s getuigen hebben hun onderwijs van de Wachttorengemeenschap waar niemand een millimeter van af mag wijken. In een uitgave van de Wachttoren stond: Natuurlijk dient bijbellezen niet in de plaats te komen van het gebruik dat u maakt van het voortreffelijke studiemateriaal dat via „de getrouwe en beleidvolle slaaf” beschikbaar is gesteld (mei 1995).
Het zelfstandig denken en onderzoeken wordt in een sekte op zijn minst ten strengste afgeraden. Zo zongen bijvoorbeeld bij de Children of God: When you think, think, think, you’re gonna sink, sink, which makes you stink, stink, stink. Maar de vrucht van die sekte was uiteindelijk veel stank.
Jezus zegt: Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Zo simpel is het. Het is dus geen organisatie, kerk, leer, mens die dat is, maar Jezus zelf. Dus degene die een persoonlijke relatie met Jezus heeft, is op de goede weg, ‘heeft’ de waarheid en heeft (eeuwig) leven in overvloed zoals Jezus belooft.
In een sekte staat Jezus en zijn offer niet meer centraal
Een mens wordt uit genade en door geloof gered dankzij de kruisdood van Jezus en zijn vergoten bloed voor onze zonden. En als iemand niets zelf hoeft toe te voegen aan zijn redding, kun je hem dus maar moeilijk manipuleren. Dus wordt de leer door de sekte wat aangepast. Je moet dan ineens ook allerlei goede werken doen om gered te kunnen worden, en het liefst voor de groep zelf natuurlijk, zoals geld geven of de eigen groep promoten, de leider blindelings volgen. Noem maar op.
Jezus zei: de waarheid zal u bevrijden, en de waarheid zegt: Ieder die de naam van de Heer aanroept, zal worden gered en zijn naam [Jezus] is de enige op aarde die de mens redding biedt. En nog vele zulke teksten. Daar staat niet bij: En als je bij dit of dat instituut hoort, en als je je laat besnijden, zoals de joden in het begin graag zeiden, of als je de leider volgt of als je heel veel goede dingen doet zodat de weegschaal naar de goede kant doorslaat, dan pas word je gered. Nee. De naam Jezus betekent: God redt. Hij is onze redder en niets of niemand anders en niemand kan hier iets vanaf halen of er iets aan toevoegen.
Een sekte bindt mensen aan zich door te werken met angst- en schuldgevoelens
Alleen mensen die aangesloten zijn bij de groep kunnen gered worden, wordt er gezegd. Als de mensen dat geloven kun je verder alles met ze doen, ze zijn in je macht. Ze worden door hun eigen angst vastgehouden. Het bekendste voorbeeld van een sekte met deze angstmuren zijn de Jehova’s getuigen. Ik ken verschillende mensen die er zich van losgemaakt hebben omdat ze ontdekten dat het niet klopte en die daarna het gevoel hadden volkomen door God veroordeeld te worden en alleen nog maar een vooruitzicht op vernietiging te hebben – totdat ze God werkelijk ontmoetten.
Maar vele groepen houden ook in lichtere mate een dergelijke greep op de mensen. Ze geven het gevoel dat men toch enigszins van God afvalt als men uit hun kerk stapt met de ‘zuiverste’ leer om naar een andere kerk te gaan.
Mensen kunnen lange tijd ernstige psychische (en natuurlijk ook financiële) schade overhouden nadat ze zich uit een sekte los hebben weten te worstelen, en des te meer als er sprake is geweest van seksueel misbruik en occulte praktijken. Deze mensen hebben al onze steun nodig en natuurlijk het ware Evangelie, dat de echte goede en blijde boodschap is.
Hier wordt er wat uitgebreider op het verschijnsel sekte ingegaan.